Embrace and extend

Computers hebben een simpele kijk op de werkelijkheid. Het is ja of nee, zwart of wit, goed of fout. Daar kunnen computers weinig aan doen, hun binaire kijk op de realiteit is ingebakken. Zoals de Wikipedia zo mooi weet te zeggen, kunnen de geheugencellen van computers maar twee waarden aannemen. Om te zien hoe ver je kunt komen met het binaire denken moet je maar eens een tijdje nadenken over de complexiteit van onze hedendaagse desktop, ons mobieltje of de AI van een paar populaire first person shooters. We besteden aardig wat tijd aan interactie met binaire denkende en werkende systemen. En, zo stelt een gezegde, waar je mee omgaat word je besmet. En voor we het weten beginnen we de wereld om ons heen volgens simpele binaire schema’s in te delen: ja of nee, zwart of wit, goed of fout. En in de open source wereld ‘wonen’ mensen die heel veel tijd achter de computer door brengen.

Nu ben ik geen deskundige op het gebied van menselijke hersens, maar ik denk dat we het er over eens zijn dat ze iets complexer in elkaar zitten dan de geheugencellen van computers. Mensen zijn unieke wezens, gevormd door een pakket genen dat bij de geboorte is meegegeven en door een collectie ervaringen binnen een sociale, culturele en biologische context (plus nog heel veel meer). Door ‘nature’ en ‘nurture’ zijn we allemaal heerlijk complexe individuen geworden. Om daar nog een beetje grip op te krijgen, versimpelen we de werkelijkheid door bijvoorbeeld stereotypering. Tot zover het stukje Dr. Phil-psychologie. De kern is dat mensen en menselijke organisaties niet binair zijn, het ook niet kunnen zijn in mijn optiek. Maar, zoals gezegd, in de open source wereld ‘wonen’ mensen die heel veel tijd achter de computer door brengen.

Keerzijde van een binair wereldbeeld
Met enige regelmaat zie je dan ook felle discussies opvlammen langs heldere binaire schema’s. Denk aan het klassieke vi versus emacs of GNOME versus KDE, maar ook aan ‘mijn distributie’ versus ‘de rest van de zooi’. Voor een deel zijn dit soort ‘flamewars’ vooral amusant, voor de toeschouwers dan. Toch heeft de binaire kijk een pijnlijke keerzijde, een keerzijde die de groei van open source in de weg staat. Ik zie dit op meerdere terreinen naar voren komen, maar voor nu wil ik mij beperken tot een terrein: Microsoft.

Of, wat breder gesteld, de relatie van open source communities met grote bedrijven. In het binaire schema is Microsoft natuurlijk altijd fout, zwart en moeten we alles wat het bedrijf doet met het grootste wantrouwen bezien. Immers, het centrale motto van de Redmond Boys is ‘embrace, extend and exterminate‘. Een andere gigant, IBM, behoort tot de ‘good guys’. IBM investeert al heel wat jaartjes in Linux, heeft software vrijgegeven onder een open source licentie en gebruikt een deel van haar patenten om de belangen van Linux en open source te verdedigen. Sun Microsystems, om maar een derde voorbeeld te noemen, is een beetje lastig te plaatsen zo lijkt het. Sun heeft niet direct het imago van een stevige verdediger van open source, terwijl het ondertussen wel echte kroonjuwelen open heeft gemaakt. Denk aan OpenSolaris, OpenOffice.org, Java en ZFS. Maar betekent dit dat IBM en Sun Microsystems in het binaire schema aan de goede kant geplaatst moeten worden?

IBM
Laten we eens wat nauwkeuriger naar IBM kijken. Het bedrijf is een actieve partner bij de ontwikkeling van Linux en heeft 600 mensen in dienst die bijdragen aan open source projecten. Dat is een mooi getal, maar -even ter vergelijking- wereldwijd werken bij IBM 388.000 mensen. Een andere bijdrage aan Linux was het beschikbaar stellen van 500 patenten in 2005.  Goed, het onderliggende gedachtegoed van vrije en open source software staat haaks op het aanvragen en beheren van patenten, maar in de realiteit van nu is het prettig te beseffen dat patenten ingezet kunnen worden ter bescherming van Linux en open source. 500 patenten lijkt veel, en wellicht heeft IBM ondertussen al meer patenten beschikbaar gesteld, maar IBM is wel de patentkoning. IBM is jaar na jaar de grootste aanvrager en verkrijger van patenten in de Verenigde Staten. In 2008 haalde het meer patenten binnen dan Microsoft, HP, Oracle, Apple, EMC, Accenture en Google te zamen: 4.186. De man die verantwoordelijk was voor de patentportfolio van IBM, David Kappos, wordt nu directeur van de USPTO, het Amerikaanse octrooibureau.

Doet dit afbreuk aan de bijdragen die IBM heeft geleverd en nog levert aan de ontwikkeling van Linux en open source? Natuurlijk niet, maar het laat zien dat IBM meerdere commerciële belangen heeft en Linux speelt daarbij een rol.

Het open opgroeien van Microsoft
De relatie tussen Microsoft en Linux is niet lekker van start gegaan. Velen herinneren zich nog de uitspraken van Steve Ballmer, waarbij vergelijkingen werden getrokken met snel delende kwaadaardige cellen en zo. Niet aardig. Maar sinds die donkere dagen is er al heel wat veranderd en heeft Microsoft meerdere stappen gezet richting open source. Deze stappen heb ik beschreven in het boek Open source en open standaarden. Voor niets gaat de zon op?.

Nee, Microsoft is geen open source onderneming en de kans dat binnen afzienbare tijd de broncode van Windows onder de GPL v3 licentie wordt vrijgegeven is nihil. Maar met Codeplex, Port 25, door de OSI goedgekeurde open source licenties en een ambassadeur als Sam Ramji heeft Microsoft wel een open source beleid. En een visie, welke is vastgelegd in het document Participation in a world of choice. Perspectives on open source and Microsoft (PDF). Over die visie kun je discussiëren, je kunt het er mee oneens zijn, maar er ligt wel wat.

En nee, dan ben ik niet blind voor de afspraken die zijn gemaakt met een aantal leveranciers van Linux distributies op basis van patentbescherming, niet doof voor de dreigementen dat Linux een paar honderd patenten aan het schenden is en ligt de juridische strijd met TomTom nog vers in het geheugen. Vervolgens vraag ik me ook af wat de meerwaarde is van het ontwikkelen van .Net applicaties voor Linux via Mono, of het poorten van Silverlight via Moonlight, maar omgekeerd doe ik dat ook bij de plannen om KDE applicaties via Qt geschikt te maken voor Windows. De wereld is niet binair, mensen zijn dat ook niet en dat maakt dat ik niet alles hoef te snappen.

Bedrijven hebben commerciële belangen
Waarom houdt Microsoft zich bezig met open source? Volgens mij om precies dezelfde reden als IBM, Sun Microsystems, HP, Nokia, Google en TomTom: het heeft een commerciële meerwaarde en draagt bij aan de concurrentiekracht in de commerciële markt. Linux, open source en open standaarden spelen in toenemende mate een belangrijke rol bij klanten, zowel bedrijven als overheden. Een verstandige, strategisch opererende onderneming zorgt er voor dit soort trends vroeg of laat op te pakken en zo aan de vraag uit de markt tegemoet te komen.

Wat hebben we hier als open source wereld aan? Zoals ik al stelde, de wereld is niet binair en menselijke organisaties ook niet. Bedrijven zijn geen monolieten waarbinnen alle neuzen automatisch dezelfde kant op gaan, zeker niet bedrijven die wereldwijd opereren. Als het gaat om de eerder genoemde bedrijven denk ik dat we minimaal drie groepen mogen onderscheiden. In de bovenstaande bedrijven zitten mensen die geloven in de commerciële meerwaarde, en misschien ook de superieure kwaliteit, van open source software voor het eigen bedrijf.  Zij zijn echt niet dag in dag uit bezig met het bedenken van duistere strategieën om open source zo snel mogelijk om zeep te helpen.

Aan de andere kant van het spectrum zijn er medewerkers, managers en directeuren die absoluut niet geloven in een bedrijfsmodel waarbij je geen software verkoopt, maar weg geeft. Zij kijken naar de lange geschiedenis van het bedrijf, naar de onderdelen waar de echte winstmarges zitten en vragen zich af of voor wie de collega’s nu echt werken. In het midden (jawel, we houden even grote lijnen aan) zit een groep die gewoon lekker naar het werk gaat.

De zwakte van het binaire denken is dat we als open source wereld de open initiatieven van ‘verdachte’ of ‘foute’ bedrijven per definitie veroordelen als ‘dubbele agenda’. Een citaatje uit het verslag van de Linux Collaboration Summit van eerder dit jaar:

De vraag is of deze manier van debatteren constructief is. Voor de toeschouwers is het amusant om te zien en de deelnemers gaan wellicht naar huis met gevoel de Sam Ramji’s van foute bedrijven (er zijn nog wel meer namen in te vullen, zoals die van Miguel de Icaza) even goed de waarheid te hebben gezegd. Ik denk dan eerder aan het eerstvolgende budgetoverleg. “Hé Sam, ze hebben je afgelopen weekend flink te grazen genomen op die Linux conferentie. Stond jouw aanvraag voor uitbreiding van jouw afdeling niet op de agenda?”. Simplistisch? Misschien, maar een beetje student van de slangenkuil van interne bedrijfspolitiek weet dat soms weinig wordt geschuwd in de strijd om zeggenschap over mensen, middelen en zeggenschap.

Alternatieve strategie: ‘embrace and extend’
Volgens mij is het zinvoller om ons de ‘embrace and extend’ strategie eigen te maken. Accepteer diegenen die in bedrijven, goed of fout, een open source profiel hebben. Omarm ze, knuffel ze dood, maak ze ‘en public’ deel van de wereldwijde open source gemeenschap, zet ze neer als de ‘good guys’, degenen die de markt snappen. Maar maak van hen niet het kanaal om hun werkgevers aan te pakken. We hebben er meer aan als het aantal open source mensen binnen de grote bedrijven toeneemt en hun invloed in de strategische beslissingen groter wordt.

Het lijkt me ook een veel positiever en constructieve besteding van de schaarse tijd die we hebben. Het voeren van een negatieve, bijna paranoïde anti-Micro$oft campagne levert geen nieuwe bouwstenen op, geen nieuwe open source programma’s, geen nieuwe open standaarden en geen nieuwe gebruikers van Linux. En wie zal dan uiteindelijk winnen?